Het argument van het kwaad is het meest gegeven argument tegen het bestaan van God. In dit blog in de serie ‘godsbewijs’ sta ik erbij stil.
Serie: godsbewijs
In de serie ‘God or not’ wordt drie keer een godsbewijs (en hun weerleggingen) uit de geschiedenis behandeld. Maar er zijn ook argumenten tegen het bestaan van God. Dit is de meest gebruikte: het argument van het kwaad.
Een extreem voorbeeld
Let op: het onderstaande filmpje is vrij plastisch.
Een kleuter in China wordt aangereden door een auto, blijft hulpeloos en bloedend op de grond liggen en er gaan zeker tien mensen voorbij en geen van hen grijpt in.
Het kind heeft het niet overleefd.
Een filmpje van de situatie deed (begrijpelijkerwijs) veel stof opwaaien in China en de rest van de wereld. Wat gebeurt hier en hoe kan het dat mensen hier zomaar aan voorbij gaan?
Bijna iedereen die dit filmpje bekijkt (of het verhaal kent) zal zeggen: ik zou zeker hebben ingegrepen.*
Moraal
Maar waarom eigenlijk? De 10 passanten hebben misschien wel hele goede redenen om niet in te grijpen: ze krijgen er vieze handen van, ze krijgen misschien wel de schuld en ze zien nare dingen van dichtbij.
De meeste mensen zullen zeggen: het is moreel om dat te doen. Het is ethisch, het hoort zo. Het is een schande als je het niet doet, ook al krijg je er vieze handen (en meer) van.
Naar het argument
Het argument van het kwaad als bewijs dat God niet bestaat, lijkt hier een beetje op. Dit argument begint door ervan uit te gaan dat er een God is, en maakt gebruik van wat pakweg alle religies wel ongeveer over zo’n God geloven:
- God is algoed (hij wil het goede)
- God is alwetend (hij weet alles)
- God is alvermogend (hij kan alles)
- Er bestaat kwaad in de wereld
- dus: God bestaat niet
Want iemand die weet heeft van alle kwaad, er alles aan kan doen en sowieso al aan de kant van het goede staat, zou sowieso ingrijpen.
Excuus
Of anders gezegd: anders dan de voorbijgangers in het filmpje heeft God geen excuus voor kwaad in de wereld:
- Hij kan niet zeggen: ‘ik wist niet wat er aan de hand was’, want God is alwetend
- Hij kan niet zeggen: ‘ik kon niks doen’, want God is alvermogend.
- En hij kan niet zeggen: ‘het maakt mij niet uit’, want God wil het goede.
Hoe kan het dan toch zo zijn dat er zoveel kwaad en lijden is in de wereld? Conclusie: God en het kwaad gaan niet samen. Een van beide moet eruit. Het kwaad bestaat overduidelijk en overal. Dus dan kan God niet bestaan.
Om door te denken:
Er valt veel voor dit argument te zeggen (en er valt ook het een en ander tegen in te brengen, dat doen we in een volgend blog). Voor nu wijzen we nog even op twee interessante gedachten.
1. Mensen die dit argument bekritiseren doen dat vaak op de stelling ‘God wil het goede’. Want volgt uit God’s algoedheid noodzakelijk dat hij in elke situatie het goede wil? Dat is misschien niet vanzelfsprekend. Denk maar aan de tandarts. Die doet je nu pijn, maar je wordt er wel beter van.
Aan de andere kant: we hebben het hier over serieus lijden (bijvoorbeeld van dat Chinese jongetje). In zo’n geval zeggen we vaak: er is geen excuus. Hier moet je ingrijpen, klaar.
2. Het probleem van het kwaad is veel belangrijker voor mensen van nu dan voor mensen van vroeger. In onze tijd is lijden iets waar we verontwaardigd over zijn. Voor de Verlichting was het iets dat bij het leven hoorde. Hoewel er ook in de middeleeuwen en oudheid over werd nagedacht, schijnt het probleem van het kwaad niet de impact te hebben gehad die het nu heeft.
En jij?
Wat denk jij ervan? Vind je het een goed argument? Is het iets dat voor jou ook zeggingskracht heeft?
* Ik heb dit voorbeeld overgenomen van een Ted-Filmpje van Peter Singer (dat overigens over iets anders gaat).
