Tag: al-ghazali

Cursus: al-Ghazali beroemd en berucht (Amsterdam)

Al-Ghazali is voor moslims de belangrijkste denker van de Gouden Eeuwen van de islam. Maar in het westen is hij omstreden. Hij liet ons een sprankelend geschreven autobiografisch geschrift na, waarin hij de lezer een inkijkje geeft in zijn worsteling met geloof en wetenschap

Al-Ghazali is voor moslims de belangrijkste denker van de Gouden Eeuwen van de islam. Maar in het westen is hij omstreden. Hij liet ons een sprankelend geschreven autobiografisch geschrift na, waarin hij de lezer een inkijkje geeft in zijn worsteling met geloof en wetenschap.

Doelstelling van de cursus

  • De cursus doet kennismaken met een typische islamitische filosofische tekst
  • De cursus doet kennismaken met filosofie, religie, shi’isme en soefisme in de middeleeuwse islam
  • De cursus geeft goed beeld van de hedendaagse stand van studie naar de wetenschap in de Gouden Eeuwen van de islam.
  • De cursus geeft inzicht in één van de belangrijkste denkers van de islam, een denker met een onmetelijke invloed op moslims tot op de dag van vandaag.

Cursusomschrijving

‘Het bewijs van de islam’ wordt hij genoemd – de middeleeuwse denker al-Ghazali. Tot op de dag van vandaag is hij een inspiratiebron voor miljoenen moslims. Maar zijn naam duikt ook op andere plekken op. In de boeken van Salman Rushdie en Ayaan Hirsi Ali. In het manifest van Anders Breivik, bij filosofen als Bertrand Russell en in populairwetenschappelijk werk als dat van Nicholas Taleb en Neil deGrasse Tyson – allemaal hebben ze het over al-Ghazali en allen portretteren ze hem op dezelfde manier: als degene die eigenhandig het islamitische vrije denken de nek omdraaide.

Wie is deze denker? En is het ‘bewijs van de islam’ inderdaad degene die het einde inluidde van het vrije denken binnen de islam? Dit boek daagt de lezer uit dit zelf te beoordelen aan de hand van een nieuwe, (nog niet gepubliceerde) vertaling van al-Ghazali’s verrassende autobiografie. Het is een tekst waarin al-Ghazali zichzelf neerzet als een twijfelende zoeker en allesbehalve de dogmatische betweter zoals hij zo vaak wordt geportretteerd. Het is een verhaal dat in de islamitische traditie al 900 jaar verteld wordt. En de tekst biedt de geïnteresseerde leek een fascinerende kennismaking met het islamitische denken zoals dat in de Gouden Eeuwen van de islam ontstond en doorwerkt naar vandaag de dag.

Tijdens deze studiedag lezen we met elkaar fragmenten uit al-Ghazali’s autobiografie die net in het Nederlands is verschenen. Zo maken we kennis met het denken van Ghazali, zijn plek in het westerse denken en de invloed daarvan op de beeldvorming van de islam vandaag.

Opzet

Deel 1: al-Ghazali’s plek in westerse denken en de islam
Deel 2 tekstlezing 1: al-Ghazali: biografische schets en al-Ghazali’s behandeling van islamitische theologie
Deel 3: tekstlezing 2: al-Ghazali’s behandeling van griekse filosofie en wetenschap 1
Deel 4: tekstlezing 3: al-Ghazali’s behandeling van shi’isme en soefisme en afsluiting

Docent

Gerko Tempelman (ma) werkt sinds enige jaren als docent islamitische filosofie voor een breed pallet aan onderwijsinstellingen in Nederland, zoals de Internationale School voor Wijsbegeerte en de HOVO op diverse Nederlandse universiteiten. Zijn YouTube kanaal bevat vele video’s over het islamitische denken. Hij schreef over deze onderwerpen voor Filosofie Magazine. Gerko weet als geen ander deze veelal onbekende denktraditie op een begrijpelijke en dynamische manier toegankelijk te maken.

(online) Al-Ghazali: kampioen of tegenstander van filosofie? – lezing Cornelis van Lit

Hij wordt de belangrijkste moslim na Mohammed genoemd, maar in Westerse literatuur wordt hij steevast weggezet als een rabiate anti-intellectueel, een voorvader van het moderne extremisme: al-Ghazali. In deze lezing aandacht voor stempels en hokjes, die als iemand ze eenmaal toegewezen krijgt, heel moeilijk ongedaan gemaakt zijn.

De boeken van Abu Hamid al-Ghazali behoren tot de beste filosofie die de Middeleeuwen heeft voortgebracht. Hij wordt de belangrijkste moslim na Mohammed genoemd, maar in Westerse literatuur wordt hij steevast weggezet als een rabiate anti-intellectueel, een voorvader van het moderne extremisme. In deze lezing aandacht voor stempels en hokjes, die als iemand ze eenmaal toegewezen krijgt, heel moeilijk ongedaan gemaakt zijn. Met als belangrijkste vraag: is islamitische filosofie nou filosofie of islamitisch? En kan een nieuwe Nederlandse vertaling van Al-Ghazali bijdragen aan een bredere filosofische canon?

U kunt zich aanmelden voor deze publiekslezing van het Utrecht Religie Forum door een mail te sturen naar co-organisator Ellen van de Bovenkamp: e.vandebovenkamp@uu.nl

Let op: dit is een lezing van Cornelis van Lit, één van de auteurs van de vertaling en inleiding van Verlost van Onzin, waar ook Gerko Tempelman aan meewerkte.

Boeklancering: Ghazali – de belangrijkste moslim na Mohammed

Ter gelegenheid van de verschijning van Ghazali’s autobiografie ‘Verlost van onzin’ organiseren de Volksuniversiteit en de OBA organiseren een gratis toegankelijke, inhoudelijke boeklancering.

De bevlogen middeleeuwse denker Ghazali is nog altijd een bron van inspiratie voor miljoenen moslims. Hij wordt gewaardeerd om de manier waarop hij filosofie, theologie en mystiek samenbrengt. Ook in de westerse literatuur duikt de naam van Ghazali geregeld op: bij filosofen als Bertrand Russell en Nicholas Taleb en in de boeken van Salman Rushdie en Dan Brown. Daar wordt hij eensgezind aangewezen als een strenge dogmaticus. Wie was deze Ghazali en waar komt zijn reputatie vandaan? Kan het echt zo zijn dat hij het einde van het vrije denken in de islam inluidde?

Voor een antwoord kunnen we nu terecht bij Ghazali zelf, want er is een nieuwe Nederlandse vertaling van zijn autobiografie Verlost van onzin – één van de belangrijkste werken uit het islamitische denken, voorzien van uitgebreide context en interpretatie. Daarin zet Ghazali zichzelf neer als een twijfelende zoeker, allesbehalve de dogmatische betweter zoals hij zo vaak wordt geportretteerd.

Al-Ghazali (1058-1111) wordt de belangrijkste moslim na Mohammed genoemd. Zijn boeken over filosofie, theologie en mystiek worden nog altijd veel gelezen in de islamitische wereld. Verlost van onzin geldt als zijn meest persoonlijk werk.

Ter gelegenheid van de verschijning van Verlost van onzin organiseren de Volksuniversiteit en de OBA organiseren een inhoudelijke boeklancering, met bijdragen van Kamel Essabane (Fahm instituut), Rinse Kruithof (Boom Filosofie) van de vertalers en inleiders Cornelis van Lit en Gerko Tempelman. De toegang is gratis en het boek Verlost van onzin is voor een speciale kortingsprijs te verkrijgen.

SPREKERS

Kamel Essabane is promovendus aan de Radboud Universiteit en onderzoekt de bijdragen van primair islamitisch godsdienstonderwijs aan burgerschapsvorming in Nederland. Daarnaast is hij cursusleider bij het FAHM-instituut.

Gerko Tempelman werkt sinds enige jaren als docent islamitische filosofie voor een breed pallet aan onderwijsinstellingen in Nederland, zoals de Internationale School voor Wijsbegeerte en de HOVO op diverse Nederlandse universiteiten. Hij schreef ook over deze onderwerpen voor Filosofie Magazine.

Cornelis van Lit is met zijn achtergrond in filosofie, Arabisch en wiskunde niet alleen één van de weinige Nederlanders met grondige kennis van de Arabische filosofische traditie, maar behoort als ontvanger van de Veni-subsidie van NWO tot de meest veelbelovende wetenschappers van Nederland.

Rinse Kruithof is redacteur bij Boom Filosofie, de grootste en meest toonaangevende uitgever van klassieke én hedendaagse denkers.

Alaeddine Touhami In het dagelijks leven ontwikkelt Alaeddine Touhami een pedagogisch-onderwijsconcept voor vrede. Hij heeft een achtergrond in de psychologie en is een gevraagd spreker binnen en buiten onze landsgrenzen over de cultuur van vrede, het onderwijs en de mystiek-spirituele traditie van de islam. In Almere heeft hij het Huis van Vrede en andere maatschappelijke initiatieven mede-opgezet voor een meer verbonden en vreedzame samenleving.

Meer informatie 

www.verlostvanonzin.nl 
www.boomfilosofie.nl/zoeken/100-10273_Verlost-van-onzin 

Let op: dit is een evenement op locatie. Het evenement is alleen toegankelijk met een coronabewijs op de CoronaCheck-App. U kunt de volgende coronabewijzen gebruiken voor toegang:

De Islamitische denker die de wetenschap onderuit haalde

Al-Ghazali was een islamitische denker die de wetenschap zo’n mokerslag toediende dat-ie ‘m tot op de dag van vandaag nauwelijks te boven is gekomen.

Vergeten Islamitische denker

Als je op straat iemand met een Islamitische achtergrond vraagt naar een Islamitische denker, dan noemt-ie waarschijnlijk Al-Ghazali.

Ghazali is de David Hume van de Islamitische traditie. Hij gebruikt de skeptische methode in z’n filosofie. Met als belangrijk verschil: Ghazali werd er geloviger van terwijl Hume zo atheistisch bleef als hij al was.

Bagdad: aan het hof

In de tijd van Al-Ghazali (de 11e eeuw, in de stad Bagdad) was de Islamitische wetenschap tot grote hoogten gestegen. Via wiskunde en experiment legde men de basis voor wat in het westen later de wetenschappelijke revolutie werd. De natuur, geloofden veel Islamitische wetenschappers, zit tjokvol wetten en patronen. En we willen ze allemaal weten. En af en toe was er een denker die zei: en God dan? Al-Ghazali was zo’n Islamitische denker.

Skepsis

Ghazali had een topbaan in de hoogste regionen van de Islamitische maatschappij, maar op een dag hield hij ermee op en vertrok. Gekweld door sceptische twijfel. Al die filosofische redeneringen en al die wetenschappelijke vooruitgang: had het nog zin om in God te geloven?

Ghazali sloot zich naar eigen zeggen twee jaar op in een toren van een moskee in Damascus om te mediteren. Daar, in die toren misschien wel, bedacht hij een argument dat in één keer alle filosofie en wetenschap onderuit schoffelde.

Zagen aan de wetenschap

Is er een filosoof of wetenschapper, vroeg Ghazali, die mij kan uitleggen hoe ik zeker weet dat morgen de zon op komt? Het enige dat ik weet is dat het tot nu toe altijd zo geweest is. Maar dat is geen garantie voor de toekomst. Op basis waarvan passen we een causale gevolgtrekking toe op de zonsopgang van morgen?

Hume zei het later zo (zie een eerder blog): wie legt mij uit hoe je weet of twee opeenvolgende gebeurtenissen causaal iets met elkaar te maken hebben? Als een steen beweegt nadat ik er tegenaan schop, is dat dan een garantie dat het een door het ander komt?

Stel je eens voor dat er in een land tegelijk een afname van boerenkoolproductie en een daling van kindercijfers wordt gemeten. Dan is er niemand die zegt: minder boerenkool is een verklaring voor minder kinderen. Maar op basis waarvan doen we dat bij die steen dan wel? Of is het net zo weinig zeker als de zonsopgang van morgen?

Spirit

Er is geen wetenschapper, zeggen Ghazali en Hume, die mij kan vertellen dat causaliteit een geldig principe is. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst en bij de steen of bij de boerenkool hangt geen bordje: ‘causaal’ of ‘niet-causaal’. Hoe kan ik het dan zeker weten?

Ghazali zei: goeie reden om niet te veel waarde te hechten aan filosofie en wetenschap. En hij werd mysticus en wijdde zijn leven aan God.

Hume zei: inderdaad een goeie reden voor skepsis. Maar ja, causaal denken is soms wel handig, dus gooi m’n boek maar in de haard. Hij ging een biertje drinken.

Meer

Het argument van Ghazali en Hume is moeilijk te weerleggen. Zie hieronder nog een verduidelijkend filmpje.