Rede en religie in de islam: al-Ghazali’s verlost van onzin

Al-Ghazali (1058-1111) wordt de belangrijkste moslim na Mohammed genoemd. Zijn boeken over filosofie, theologie en mystiek worden nog altijd veel gelezen in de islamitische wereld. Verlost van onzin (Boom Uitgevers) geldt als zijn belangrijkste en meest persoonlijke werk. Naar aanleiding van een nieuwe vertaling spreken experts over Al-Ghazali’s historische en hedendaagse betekenis, voor het islamitische denken en de filosofie in het algemeen.

Dit programma is ook online bij te wonen.

De bevlogen middeleeuwse denker Al-Ghazali is nog altijd een bron van inspiratie voor miljoenen moslims. Hij wordt gewaardeerd om de manier waarop hij filosofie, theologie en mystiek samenbrengt. Ook in de westerse literatuur duikt de naam van Al-Ghazali geregeld op: bij filosofen als Bertrand Russell en Nassim Nicholas Taleb en in de boeken van Salman Rushdie en Dan Brown. Daar wordt hij eensgezind aangewezen als een strenge dogmaticus. Wie was deze Al-Ghazali en waar komt zijn reputatie vandaan? Kan het echt zo zijn dat hij het einde van het vrije denken in de islam inluidde?

In het recent vertaalde Verlost van onzin komt Al-Ghazali zelf aan het woord. Deze autobiografie toont een denken dat ontstond in de gouden eeuwen van de islam. Al-Ghazali zet zichzelf neer als een twijfelende zoeker, allesbehalve de dogmatische betweter zoals hij zo vaak wordt geportretteerd. Tijdens deze avond buigen wij ons over deze historische figuur, zijn plek in de (islamitische) filosofische traditie en verkennen we de verhouding tussen rede en religie in de islam.

Over de sprekers
Gerko Tempelman is filosoof en theoloog. Hij richtte de Death Cafés op (gesprekken over de dood rond de koffietafel), de kerk voor atheïsten en bedacht een project waarbij dominees achter de ramen op de wallen stonden. Hij doceert islamitische filosofie aan onder meer de ISVW en HOVO.

Anne van Dijk is religiewetenschapper, islamoloog en Islamitisch theoloog. Zij is oprichter en voorzitter van Stichting Fahm Instituut, docent van diverse Fahm-cursussen, auteur en publiek spreker.

Asghar Seyed-Gohrab is professor Iraanse en Perzische studies aan de Universiteit Utrecht. Hij heeft tal van artikelen, boeken en vertalingen op zijn naam staan. Hij is een van de editors van de achttiendelige A History of Persian Literature. Hij schrijft regelmatig artikelen voor de Encyclopaedia Iranica en de Encyclopaedia of Islam. Zijn onderzoek is beloond met verschillende NWO-subsidies, waaronder een Vidi.

Cornelis van Lit werkt aan de Universiteit Utrecht als islamoloog. Hij doet onderzoek naar de wisselwerking van filosofie, theologie en mystiek in de late middeleeuwen, onder andere bij Ghazali, Suhrawardi en Ibn Arabi. Hij heeft tevens een voortrekkersrol in de integratie van digitale methoden en data analyses in de geesteswetenschappen.

Pieter Coppens (moderator) is universitair docent aan de Faculteit Religie en Theologie van de VU, en vertaler van een samenvatting van al-Ghazali’s bekende Herleving van de wetenschappen van de religie (Ihya ‘ulum al-din) naar het Nederlands.